CMS چیست؟ بهترین سیستم مدیریت محتوا

دنیای وب و طراحی سایت عملا بعد از ورود سیستم های مدیریت محتوایی مثل جوملا، دروپال و سپس وردپرس، دچار یک انقلاب بزرگ شد. این انقلاب باعث شد دیگر علم و تخصصِ طراحی سایت صرفا در دست برنامه نویسان نباشد و اغلب کاربران با گذراندن یک سری آموزش کوتاه و کمترین دردسر ممکن بتوانند سایت خودشان را راه اندازی کنند.

با توجه به اهمیت کسب و کارهای اینترنتی و نقش طراحی سایت در این فرآیند، در این مقاله میخواهم بعد از یک توضیح ساده و مثال محور در مورد اینکه CMS چیست، همه چیزی که باید در مورد سیستم های مدیریت محتوا بدانید را به شما آموزش بدهم.

سیستم مدیریت محتوا یا CMS چیست؟

سیستم مدیریت محتوا برنامه ای است که به شما اجازه میدهد بدون نیاز به دانش برنامه نویسی، یک سایت اینترنتی را طراحی کرده و در ادامه آن را مدیریت کنید.

البته فکر میکنم بهتر باشد به جای توضیح کلمه CMS یا همان سیستم مدیریت محتوا با یک سری جملات آکادمیک، کمی قضیه را با مثال همراه کنم تا بهتر متوجهش شوید. بیایید وب سایت را به یک خودرو تشبیه کنیم! هر خودرویی 3 بخش کلی دارد:

• اتاق، بدنه و ظاهر بیرونی،
• موتور و اجزای داخلی،
• بخش داخلی ماشین شامل صندلی، فرمان و…

حالا، سایت هم دقیقا چنین چیزهایی دارد. چیزی که شما الان از سایت فرین آکادمی میبینید، ظاهر بیرونی آن است که در دنیای طراحی سایت به آن FRONT END هم گفته میشود. ظاهر همه سایت ها با زبان های CSS و HTML نوشته میشوند. اینها زبان برنامه نویسی نیستند، در واقع دو زبان نشانه گذاری هستند که یادگیری کار با آنها خیلی راحت تر از کار با زبان های برنامه نویسی است.

و اما قسمت بعدی؛ در پشت این ظاهر، یک سری کدهای برنامه نویسی وجود دارند که اغلب فعالیت های سایت را انجام میدهند. دقیقا مثل موتور خودرو که شما نمیبینیدش اما ماشین را به حرکت وا میدارد، شما نمیبینید که پشت سایت چه اتفاقی می افتد و فقط ظاهر آن و عملکردش را مشاهده میکنید. به این بخش از سایت BACK END میگویند که با یکی از زبان های برنامه نویسی مثل:

• PHP
• ASP
• PYTHON
• و…

نوشته شده است.

در نهایت بخش داخلی خودرو مثل پنل مدیریت سایت است. از طریق این بخش، مدیر سایت تغییرات داخل سایت را به وجود می آورد. همان تغییراتی که شما در ظاهر مشاهده شان میکنید. در واقع به کمک این پنل دیگر نیاز ندارید برای ایجاد اغلب تغییرات داخل سایت، برنامه نویسی کنید. دقیقا مثل فرمان خودرو که به شما اجازه میدهد بدون دست زدن به محورهای خودرو آن را به چپ و راست برانید یا مثل گاز که اجازه میدهد بدون نیاز به دخالت مستقیم در کار موتور، آن را حرکت بدهید.

از اینها نتیجه میگیریم که یک برنامه نویس برای ساخت و طراحی سایت باید کدهای بک اند و فرانت اند را نوشته و سپس یک پنل مدیریت هم طراحی کند. این پروسه شاید نزدیک به 1 هفته تا ماه ها زمان ببرد. اما اینجاست که یک سیستم مدیریت محتوا مثل فرشته نجات وارد قضیه شده و همه چیز را تغییر میدهد.

CMS

سی ام اس، در واقع برنامه ای است که توسط تعداد زیادی برنامه نویس طراحی شده. استفاده از CMS دقیقا مثل این است که همین حالا به کارخانه ایرانخودرو بروید، بگویید من یک ماشین بدون اتاق میخواهم تا خودم ظاهر بیرونی اش را مرتب کنم! این یعنی CMS بخش بک اند و پنل مدیریت سایت را به شکل آماده در اختیار شما قرار داده و دیگر از کدنویسی با زبان های برنامه نویسی بی نیازتان میکند.

اما ظاهر سایت را چه کنیم؟ خب بعضی از انواع CMS قالب های مخصوص به خودشان را دارند. مثلا اگر شما از CMS وردپرس (در ادامه معرفی اش میکنم) استفاده کنید، میتوانید به سراغ سایت های فروشنده قالب وردپرسی رفته و یک قالب با ظاهر دلخواه را از آنها بخرید. دقیقا مثل اینکه بدنه یک خودرو را خریده و روی موتوری که قبلا خریده بودید سوار کنید.

این قالب ها با قیمت هایی از 40 تا چند صد هزار تومان موجود هستند. مثلا تصویر پایین، یک قالب وردپرس است که میتوانید آن را از سایت راستچین خریداری کرده و روی cms وردپرس که قبلا روی هاست نصب کرده اید، سوار کنید:

همینطور قالب های رایگانی هم در سطح وب وجود دارند که میتوانید بدون پرداخت پول تهیه شان کنید. بعد از تهیه قالب هم باید این قالب را به راحتی روی CMS نصب کنید. به این ترتیب سایت شما آماده است.

البته علاوه بر این، میتوانید برای قالب و ظاهر بیرونی، از یک برنامه نویس کمک گرفته و یک ظاهر خیلی خاص با جزئیات دقیق طراحی کنید. اما خب این موضوع شاید کمی هزینه بر باشد.

تا اینجا را یک مرور بکنیم:

CMS یک نرم افزار است که روی هاست سایت شما نصب میشود و شما را از کدنویسی بخش بک اند سایت معاف میکند. در ادامه برای طراحی ظاهر سایت شما میتوانید یک قالب مخصوص با ظاهر مورد نظرتان را خریداری کنید. به این ترتیب عملا با استفاده از CMS، از برنامه نویسی بخش فرانت سایت هم معاف میشوید.

انواع CMS

در واقع امروز 99 درصد سایت هایی که در سطح وب مشاهده میکنید، به کمک یک سیستم مدیریت محتوا راه اندازی شده اند. اما خب سیستم مدیریت محتوا دو نوع کلی دارد که حتما باید برای طراحی سایت با آنها آشنا باشید:

1_ سیستم مدیریت محتوای اختصاصی

سیستم مدیریت محتوای اختصاصی، آن سیستمی است که یک برنامه نویس یا شرکت برنامه نویسی اختصاصا برای شما نوشته است. اصولا کسب و کارهای بزرگ (مثل دیجی کالا یا سایت های کمی کوچک تر) نیاز به این دارند که به سراغ سیستم های اختصاصی بروند.

در واقع این سیستم ها انعطاف و مزایای بسیار زیادی دارند اما هزینه خیلی زیادی را هم به صاحب آن تحمیل میکند. چرا که در صورت نیاز به هر نوع تغییر دوباره، شما باید به برنامه نویس مورد نظرتان هزینه بپردازید تا جزئیات را به سایت تان اضافه کند.

دقت کنید؛ اگر سیستم مدیریت محتوای اختصاصی طراحی کردید، دیگر نمیتوانید از قالب های آماده و ارزان قیمت سطح وب استفاده کنید و باید برنامه نویس برای تان یک ظاهر اختصاصی با هزینه بالا بسازد.

2_ سیستم مدیریت محتوای کدباز یا Open Source

به طور کلی در دنیای وب و فناوری زمانی که صحبت از Open Source میشود، بحث در مورد سیستمی است که هم قابلیت توسعه توسط دیگران را دارد و هم رایگان است!

سیستم های مدیریت محتوای کدباز، که امروزه اغلب سایت های سطح وب به کمک شان ساخته شده اند، به شکل رایگان در اختیار کاربران قرار میگیرد! تا الان بیشتر از 10 ها شرکت اقدام به ساخت و ارائه رایگان سیستم مدیریت محتوا با اسم خودشان رایگان کرده اند.

این یعنی همین حالا شما میتوانید به سایت وردپرس یا جوملا که هر دو از انواع سیستم های مدیریت محتوای کد باز هستند بروید و CMS آنها را دانلود کنید و ادامه فرآیند طراحی سایت با آنها را پیش ببرید. حجم این CMS ها چیزی کمتر از 30 مگابایت است و به راحتی روی هاست شما نصب میشوند.

بعد از نصب CMS مورد نظر، کافی است یک قالب آماده هم برایش تهیه کرده و سایت را راه اندازی کنید. البته برای ظاهر این CMS ها هم میتوانید از برنامه نویسان کمک گرفته و ظاهر خاص خودتان را بسازید ولی خب اصولا کاربران قالب های ارزان قیمت آماده را ترجیح میدهند.

کدام انواع سیستم مدیریت محتوا بهتر است؟

جواب این سوال کاملا به نیاز شما بستگی دارد. اگر قرار است سایتی داشته باشید که هر روز صبح آمار کارکنان شرکت در آن وارد شود، یک سیستم حسابداری قدرتمند با چند میلیارد گردش ماهانه به آن متصل کنید، محصولات بسیار بسیار زیادی واردش کنید و… قطعا سیستم های مدیریت محتوای رایگان خیلی به دردتان نمیخورند.

اما اگر قصد دارید یک سایت معمولی راه اندازی کنید، فروش ماهانه نهایتا چند صد میلیونی داشته باشید، نزدیک به چند هزار محصول در آن قرار بدهید و… مطمئنا سیستم های مدیریت محتوای رایگان بهترین انتخابی هستند که دارید.

نکته: دقت کنید که رایگان بودن این سیستم ها دلیل بر بی ارزشی شان نیست. در واقع این دسته cms ها به این دلیل رایگان هستند که شرکت های سازنده شان، از فروش خدمات دیگر به استفاده کنندگان از محصول شان کسب درآمد میکنند. مثل همین تلویزیون خودمان که رایگان سرویس میدهد اما از تبلیغات درآمد دارد.

سوالات متداول در مورد CMS

در ادامه مقاله میخواهم در مورد بهترین CMS ها صحبت کنم. در واقع منظورم شرکت هایی است که سیستم مدیریت محتوای متن باز و رایگان در اختیار شما قرار میدهند. اما میدانم همین حالا سوالاتی در ذهنتان در مورد سیستم مدیریت محتوا وجود دارد که احتمالا ندانستن جواب شان ممکن است کمی باعث گمراهی تان شود. بنابراین ابتدا به این سوالات جواب داده و سپس به سراغ مقایسه و معرفی بهترین سیستم های مدیریت محتوا میروم.

آیا طراحی سایت با CMS مثل آب خوردن است؟

همین حالا شرکت های طراحی سایت یا شرکت هایی مثل شرکت فرین ایجنسی که زیرمجموعه فرین آکادمی است، برای طراحی سایت با سیستم مدیریت محتوای متن بازی مثل وردپرس، چیزی بین 3 تا چند ده میلیون تومان از شما پول میگیرند! دقت کنید که صحبتم در مورد CMS های اختصاصی نیست، اصولا برای یک سایت با سیستم اختصاصی باید هزینه هایی نزدیک به 30 تا چند صد میلیون تومان بپردازید!

اما چرا این اعداد را توضیح میدهم؟ در واقع میخواهم از این صحبت کنم که طراحی سایت با CMS های متن باز هم کار خیلی آسانی نیست. البته که از برنامه نویسی خیلی آسان تر است اما در هر حال ساخت سایت با آنها هم نیاز به تخصص دارد. دقیقا مثل همان سوار کردن ظاهر خودرو روی موتور آن که خیلی هم کار آسانی نیست و نیاز به تخصص دارد.

در دوره مگاسئو، ما حدود 40 ساعت آموزش 0 تا 100 طراحی سایت با وردپرس را به شما ارائه میکنیم که این آموزش کمک تان میکند به راحتی با این سیستم مدیریت محتوا کار کرده و سایت دلخواه تان با جزئیات نیمه حرفه ای را طراحی کنید.

آیا طراحی سایت بدون سیستم مدیریت محتوا ممکن است؟

بله! در گذشته سایت هایی که طراحی میکردیم نه سیستم مدیریت محتوای متن باز داشت و نه اختصاصی! در واقع سایت های قدیمی با نام سایت های استاتیک یا ایستا شناخته میشوند. در این سایت ها حتی اگر قصد قرار دادن یک عکس در صفحه را داشتید، باید به سراغ کدهای صفحه رفته و برنامه نویسی میکردید.

اما سایت های امروزی که با سیستم مدیریت محتوا نوشته میشوند، با نام سایت پویا یا داینامیک شناخته میشوند چون اغلب تغییراتی که قرار است در آنها بدهید، به راحتی با چند دکمه و بدون نیاز به کدنویسی قابل انجام است. این یعنی میتوانید با کلیک روی دکمه “افزودن نوشته” در پنل مدیریت، یک مقاله در سایت آپلود کنید! به همین راحتی و بدون نیاز به کدنویسی.

آیا با CMS ها کاملا بی نیاز به برنامه نویسی میشویم؟

خیر! گفتم که اغلب نیازهای کار با سایت به کمک CMS و بدون نیاز به برنامه نویسی رفع میشود. اما خب گاها ممکن است شما بخواهید تغییرات خیلی خاصی در سایت ایجاد کنید و به این ترتیب نیاز به تخصص یک کدنویس پیدا میکنید.

مثلا ممکن است بخواهید برنامه حسابداری تان را به سایت وصل کنید، یا بخواهید یک صفحه با کارایی متفاوت از دیگر صفحات سایت بسازید. احتمالا در این شرایط باید به سراغ برنامه نویس ها بروید.

افزونه، ادآن یا پلاگین چیست؟!

افزونه ها در واقع یک سری برنامه کدنویسی شده هستند که قابلیت هایی را به سایت و سیستم مدیریت محتوای شما اضافه میکنند. به عنوان مثال، افزونه ای به اسم CONTACT FORM 7 به سیستم مدیریت محتوای سایت وردپرسی شما متصل شده و اجازه میدهد در صفحات سایت تان با ساخت فرم هایی، شماره تماس مخاطبان را بگیرید. یا مثلا افزونه WORDFENCE امنیت سایت تان را افزایش میدهد و… .

افزونه ها را برنامه نویسان یا شرکت های برنامه نویسی طراحی کرده و به شکل رایگان یا با قیمت های مختلف در مارکت های فروش قالب و افزونه قرار میدهند.

از کجا باید قالب و افزونه تهیه کنیم؟

ببینید، قالب و افزونه ها چیز خاصی نیستند. برای استفاده از آنها کافی است به سایت های سطح وب یا حتی کانال های تلگرامی رفته و مثل یک موزیک یا ویدیو دانلودشان کنید. بعد هم به راحتی به سایت منتقل شان کنید. بنابراین راه های زیادی برای تهیه آنها وجود دارد.

اما بهترین انتخاب این است که به سراغ سایت های معتبر فروشنده قالب و افزونه بروید. مثلا در وب انگلیسی سایت هایی مثل تم فارست یا در ایران سایت ژاکت و راستچین انتخاب های خوبی هستند. در واقع برنامه نویسان افزونه ها و قالب های خودشان را از طریق این سایت ها در اختیار مخاطبان قرار میدهند.

بهترین سیستم مدیریت محتوا کدام است؟ CMS های معروف

خب، در ادامه مقاله از مبحث سیستم های مدیریت محتوای اختصاصی خارج شده و صرفا به سراغ سیستم های متن باز یا همان OPEN SOURCE میرویم. در این بخش در واقع میخواهم بهترین سیستم های مدیریت محتوا را به شما معرفی کنم:

1_ وردپرس

بدون شک سیستم مدیریت محتوای وردپرس بهترین و محبوب ترین سیستم مدیریت محتوای دنیا (در حال حاضر) است. طبق آخرین آمار از سایت techjury نزدیک به 30 درصد از سایت های سطح وب به کمک وردپرس ساخته شده اند. طبق همین آمار:

• نزدیک به 15 درصد از سایت های برتر جهان به کمک این سیستم مدیریت محتوا ساخته شده اند،
• روزانه 500 سایت به کمک وردپرس ساخته میشود،
• در سال 2019 تعداد سایت هایی که با وردپرس ساخته شده بودند، بیشتر از 75 میلیون عدد بوده است!

وردپرس به شما اجازه ساخت سایت های فروشگاهی، وبلاگی، مجله ای، شرکتی، رزومه ای و… را میدهد. این سیستم با زبان PHP نوشته شده.

مزایای وردپرس

• رابط کاربری آسان که به شما اجازه میدهد به راحتی با آن کار کنید،
• وجود تعداد بسیار زیادی قالب و افزونه رایگان و غیر رایگان که عملا باعث ایجاد انعطاف بالایی برای سایت شما میشود،
• وجود منابع آموزشی زیاد و معتبر برای حل مشکلات احتمالی،
• قیمت مناسب افزونه ها و قالب ها

معایب وردپرس

• عدم وجود پشتیبانی رایگان از طرف شرکت وردپرس،
• وجود یک سری مشکلات امنیتی در سیستم. (که به راحتی قابل حل هستند.)

2_ جوملا

قبل از اینکه وردپرس وارد دنیای CMS ها شود، عملا جوملا بهترین سیستم مدیریت محتوا بود. همین حالا هم سایت های بزرگی مثل سایت دانشگاه هاروارد به کمک این سیستم مدیریت محتوا ساخته شده اند. البته بعد از اینکه وردپرس گوی رقابت را از جوملا دزدید، دیگر کمتر شرکت و شخصی علاقه به استفاده از آن دارد. جوملا هم مثل وردپرس با زبان PHP نوشته شده.

مزایای جوملا

• وجود تعداد زیادی قالب و افزونه رایگان و غیر رایگان،
• گستردگی بالا و وجود منابع معتبر آموزشی،

معایب جوملا

• طراحی و رابط کاربری نه چندان مناسب که کار با آن را کمی سخت میکند،
• کارایی و گستردگی ضعیف نسبت به وردپرس

3_ دروپال

در گذشته و دوران قبل از وردپرس، دروپال هم یکی از سیستم های مدیریت محتوای محبوب بود و کاربران زیادی از آن استفاده میکردند. شرکت های بزرگی در دنیا از جمله شرکت MIT هم از این سیستم برای طراحی سایت شان استفاده کرده اند. دروپال هم با زبان PHP نوشته شده.

مزایای دروپال

• وجود تعداد زیادی افزونه و قالب،
• وجود منابع نسبتا زیاد و معتبر برای آموزش.

معایب دروپال

• پیچیدگی و طراحی کاربری نه چندان زیبا،
• وجود ضعف و عدم گستردگی نسبت وردپرس

4_ پرستاشاپ

سیستم های مدیریت محتوایی که بالاتر معرفی کردم، برای ساخت همه نوع سایتی کاربرد دارند. اما علاوه بر اینها، سیستم هایی هستند که صرفا برای ساخت فروشگاه اینترنتی کارایی دارند. از جمله اینها عبارتند از پرستاشاپ. به نظر شخص من، برای ساخت فروشگاه آنلاین هم وردپرس انتخاب بهتری است و اتفاقا تا الان تعداد زیادی فروشگاه اینترنتی برای خودم و مشتریان فرین آکادمی به کمک وردپرس ساخته ام. اما بعضی ها اینطور میگویند که سیستم هایی مثل پرستاشاپ و شاپیفای انتخاب های عاقلانه تری برای فروشگاه اینترنتی هستند.

مزایای پرستاشاپ

• وجود قابلیت های پیش فرض زیاد برای مدیریت فروشگاه اینترنتی،
• گستردگی مناسب و وجود تعداد زیادی قالب و افزونه،
• وجود منبع معتبر آموزشی.

معایب پرستاشاپ

• با توجه به عدم وجود متخصصان زیاد، هزینه های تعمیر و ویرایش این سیستم مدیریت محتوا کمی بالاست،
• وجود اشکالات جزئی در پنل مدیریت،
• قیمت بالای افزونه ها و قالب ها.

نتیجه گیری؟ بهترین CMS چیست؟

به طور خلاصه طبق نظر من، نظر اغلب متخصصان و البته طبق آمار موجود، در حال حاضر بهترین انتخاب برای طراحی سایت، استفاده از سیستم مدیریت محتوای وردپرس است. البته بعضی ها میگویند وردپرس برای طراحی فروشگاه اینترنتی خیلی گزینه خوبی نیست.

اما خب آمار سایت builtwith نشان میدهد که در حال حاضر سیستم مدیریت محتوای وردپرس به کمک افزونه ووکامرس، محبوب ترین CMS برای راه اندازی فروشگاه است. بعد از آنهم به ترتیب سیستم های شاپیفای، مجنتو و پرستاشاپ قرار گرفته اند.

چرا باید از سیستم مدیریت محتوا استفاده کنیم؟

به عنوان بخش آخر مقاله، میخواهم گریزی هم بزنم به مزایای سیستم های مدیریت محتوا و به شما توضیح بدهم که چرا استفاده از آنها انتخاب عاقلانه ای است:

1_ بی نیازی نسبت به کدنویسی

اگر تا الان نیم نگاهی هم به آموزش های برنامه نویسی انداخته باشید، میدانید که واقعا این دنیا خیلی گسترده و البته سردرگم کننده است. اولین مزیت سیستم های مدیریت محتوا این است که شما را نسبت به کدنویسی بی نیاز میکند و اجازه میدهد با کمترین دردسر یک سایت داشته باشید.

2_ قابلیت کار تیمی

سیستم های مدیریت محتوای رایگان و اختصاصی به تیم شما این اجازه را میدهند که به شکل تیمی روی سایت کار کنید. در واقع همین حالا که من در حال نوشتن این مقاله هستم، یکی دیگر از اعضای فرین در حال ویرایش یک مقاله دیگر است، نیروی طراح مان در حال ساخت یک صفحه فرود است و یکی دیگر از اعضا هم با افزونه ها کار میکند!

3_ سئو آسان

با توجه به اینکه سیستم های مدیریت محتوا به راحتی قابل مدیریت بوده و نیاز به کارِ تخصصی کمی دارند، مدیریت و سئو کردن آنها آسان است. (سئو چیست؟) در واقع کارهای تخصصی مثل ریدایرکت کردن، ساخت سایت مپ، حذف صفحات 404، سفارشی کردن عنوان ها، سئو کردن محتواها و… در سیستم های مدیریت محتوا کار خیلی آسانی است.

4_ طراحی آسان

به دلیل گستردگی بالای سیستم های مدیریت محتوای محبوب مثل وردپرس، عملا کاربرانِ آن نیاز کمی به طراحی های اختصاصی و همینطور ایجاد قابلیت های خاص دارند. این یعنی اگر همین حالا بخواهید یک ظاهر متفاوت برای یکی از صفحات یا کل سایت تان بسازید، کافی است وارد سایت های فروشنده قالب و افزونه شده و از آنها با قیمت پایین کمک بگیرید. در حالی که کاربران سیستم های مدیریت محتوای نامحبوب یا اختصاصی باید برای هر کدام از این گزینه ها، هزینه زیادی را متحمل شوند.

کلام آخر

خب، به انتهای مقاله سیستم مدیریت محتوا رسیدیم. در این مقاله ابتدا فهمیدیم که CMS چیست، با انواع CMS آشنا شدیم و بعد از بررسی سوالات متداول، بهترین سیستم های مدیریت محتوای جهان را بررسی کردیم. در نهایت اگر سوال و نظری در مورد مطالب این مقاله داشتید، حتما در بخش نظرات آن را مطرح کنید تا جوابش را در اختیارتان قرار بدهم.

برخی سوالات رایج:

سیستم مدیریت محتوا یا CMS چیست؟

سیستم مدیریت محتوا برنامه ای است که به شما اجازه میدهد بدون نیاز به دانش برنامه نویسی، یک سایت اینترنتی را طراحی کرده و در ادامه آن را مدیریت کنید.

کدام انواع سیستم مدیریت محتوا بهتر است؟

جواب این سوال کاملا به نیاز شما بستگی دارد. اگر قرار است سایتی داشته باشید که هر روز صبح آمار کارکنان شرکت در آن وارد شود، یک سیستم حسابداری قدرتمند با چند میلیارد گردش ماهانه به آن متصل کنید، محصولات بسیار بسیار زیادی واردش کنید و… قطعا سیستم های مدیریت محتوای رایگان خیلی به دردتان نمیخورند.

منابع:

• بیشتر از 5 سال تجربه شخصی در دنیای برنامه نویسی و سئو سایت
• hubspot
• و…